HAURREN ESKUBIDEAK 1989ko Nazio Batuen Eskubideei buruzko konbentzioaren arabera
Euskadiko Autonomia Erkidegoko hezkuntza-sistemaren printzipio gidarien artean haur eta nerabeen eskubideak daude.
1990eko irailaren 30eko “Haurren aldeko Munduko Goi-bileraren Ekintza-plana”k dagoeneko honela jaso zuen:
“Ez dago lehentasun handiagoa merezi duen kausarik haurraren babesa eta garapena baino, haien mende baitaude nazio guztien eta, izatez, giza zibilizazioaren bizirautea, egonkortasuna eta aurrerabidea.”
Hori horrela izanik, eta haur eta nerabeen eskubideak babestu eta bermatzeko asmoz, ugariak dira mundu-mailan lortu diren konpromisoak. Adibidez, 1989ko Nazio Batuen haurren eskubideei buruzko konbentzioan, haurren eskubide ekonomikoak, sozialak, kulturalak, zibilak eta politikoak jasotzen dituzten 54 artikulu garatu ziren. Bertan, hezkuntza-eskubidea ere onartzen da. Gainera, gobernuen betebeharraz gain, gainontzeko eragileen eginkizuna eta erantzukizuna ere biltzen ditu, besteak beste, gurasoena, irakasleena, osasun-profesionalena, ikertzaileena eta haurrena.
Haur eta nerabeen hezkuntza-eskubideen hezur-muinean haien ongizatea eta zaintza daude. Horregatik, etapa guztietako hezkuntza-dekretuetan azpimarratzen da. Adibidez, 77/202 Dekretuak, Oinarrizko Hezkuntzaren curriculuma zehaztu eta Euskal Autonomia Erkidegoan ezartzekoak, honela adierazten du:
“Ikasleak dira euskal hezkuntza-sistemaren giltzarri, funtsezkoa da haien ongizate emozionala eta zaintza, arrakasta-bermea, inklusibitatea, curriculumaren unibertsaltasuna eta irteera-profila, XXI. mendeko erronkei maila pertsonalean, sozialean eta profesionalean aurre egiteari begira.”
Haur eta ikasleen ongizate emozionala, baita hezkuntza-komunitatearena ere, erabat lotuta dago egunerokotasunean suertatuko zaizkien arazo eta erronkei aurre egiteko eta beharretara egokitzeko gaitasunarekin. Izan ere, zailtasunak modu positiboan gainditzeko estrategiak garatzen eta bereganatzen direnean, norberarekiko gogobetetasuna handituko da eta ahalduntzea areagotuko.
Ongizatearen bermatze horretan, arreta berezia eskainiko zaio indarkeriaren ondorioz suertatutako ondoez-egoerak identifikatzeari, bereziki, indarkeria matxistari, LGTBIfobikoari eta/edo arrazistari.
8/2021 Lege Organikoak, Haurrak eta nerabeak indarkeriaren aurka oso-osoko babesa emateari buruzkoak, ikastetxeen garrantzia azpimarratzen du indarkeria-egoera bat bizi duten haur eta nerabeen babesa eta segurtasuna bermatzerakoan. Are eta gehiago, Munduko Osasun Erakundeak ikastetxeak erakunde pribilegiatutzat hartzen ditu haurren ongizaterako.
2/2006 Lege Organikoak ikastetxeek ezarri beharreko bizikidetza-plana definitzen du. Bertan, bizikidetza positiboa sustatzeko neurriak, gatazkak modu baketsuan konpontzeko estrategiak eta indarkeriaren kontrako lan probentiboa azpimarratzen dira, nagusiki.
8/2021 Lege Organikoak “tratu ona”ren ikuspegi berritzailea txertatu du eta honela definitu du:
“Tratu ona da haurren eta nerabeen oinarrizko eskubideak errespetatuz printzipio hauek aktiboki sustatzen dituena: elkarrenganako errespetua, gizakiaren duintasuna, bizikidetza demokratikoa, gatazken konponbide baketsua, legearen babes bera izateko eskubidea, aukera-berdintasuna eta haurrak eta nerabeak diskriminatzeko debekua.”