Low Threshold High Ceiling kontzeptua (zoru baxua, sabai altua) programazio-lengoaiaren esparruan sortu zen, Seymour Papert-ek (LOGO programazio-lengoaiaren asmatzailea eta adimen artifizialaren aitzindaria) hau planteatu zuenean: “Teknologia eraginkorra izan dadin, erabiltzeko modu errazak eman behar dizkio hasiberriari, hasteko aukera izan dezan; baina bestelako aukera batzuk ere eskaini behar dizkio, denborarekin gero eta proiektu sofistikatuagoetan lan egiteko erabili ahal izan dezan”. Kontzeptu hori oinarri hartuta, “zoru baxuko eta sabai altuko zeregina” honela ulertzen da: ikasle guztiak ikasgelan proposatutako zereginari ekiteko gai izango dira (zoru baxua), eta denek beren espektatibak bete arte sakondu ahal izango dute (sabai altua). (NRICH, 2019).

Zeregin horien planteamendua inklusiboa da, ikaskuntza-prozesua modu pertsonalizatuan garatzeko aukera ematen baitu. Ikasle guztiek gai izan beharko lukete proposatutako zereginari aurre egiteko, eta, batera, guztiek sentitu beharko lukete prozesuaren uneren batean nolabaiteko “blokeoa”. Ikasle bakoitzak zeregin desberdinak, beharren arabera, jasotzen dituen gelako lan-giroa sortu ordez, zoru baxuko eta sabai altuko zereginek ikasle guztiei arazo beraren inguruan elkarrekin lan egiteko aukera ematen diete.

Matematikaren esparruan ere termino horietan hitz egiten da. Zeregin interesgarrienak dira ikasle guztien parte-hartzea ahalbidetzearekin batera banakako gaitasunen garapen gorena ahalbidetzen dutenak. Baina beharrezkoa da betiere ziurtatzea ikasle guztiek badituztela proposatutako zereginari aurre egiteko beharrezkoak diren aurretiazko jakintza matematikoak. Adibidez, bigarren hezkuntzako ikasleentzat proposatutako zoru baxuko zeregin bat ikasmaila baxuagoko ikasleen irismenetik kanpo egon daiteke, ez baitituzte izango zeregin horri aurre egiteko beharrezkoak diren ezagutzak.

Normala da horrelako erronka baten aurrean trabatuta sentitzea. Matematikarekiko afektibitatea baldintzatu dezaketen emozio negatiboak zaindu behar ditugu, eta, ondorioz, emozio horiek sortzen dituzten jarduerak ere bai. Akatsa hobekuntzarako aukera gisa onartzea ikaskuntza-prozesuaren beraren parte da, eta egoera horrek sortzen dituen emozioak kudeatzea, funtsezkoa.

Zoru baxuko eta sabai altuko lanak behar bezala aurrera eramateko, ez da nahikoa gelarako proposamenek aipatutako ezaugarriak izatea. Irakasleak berak ikuspegi hori izan behar du; hau da, garrantzitsua da irakasleak berak hazteko mentalitate bat sustatzea (Dweck, 2017), eta denek matematika ondo egin dezaketela transmititzea. Akatsak, ondo kudeatuta eta naturalizatuta, ikaskuntzan laguntzen du; horregatik, pertseberantziari garrantzia eman behar zaio.

“Matematika hazten ari den gai irekia da; eta matematika-jardueretan landutako ideiak komunikatzea, arrazoitzea eta justifikatzea gelako jardunaren ekintza nagusiak dira (Boaler, 2019)”. Testuinguru horretan, garrantzitsua da ikasleek pentsatzeko denbora izatea, bakarka eta taldean; hasierako ideiak partekatzea eta ideia matematikoak nola sortu dituzten deskribatzea; berehala iritzirik ez ematea, ezta erantzun bat berehala baliozkotzea ere; usteak garatzea; eta beren arrazoibideak oinarritzeko frogak aurkeztea. Azken batean, irakasleek parte-hartze kolektiboko giroa sortzea, ikasleek proposatutako erantzun guztiekiko jarrera positiboa izan dezaten laguntzeko, prozesua bere osotasunean ebaluatzeko, eta ez soilik konponbidea zuzentzeko.

Esparru horretan, zoru baxuko eta sabai altuko zereginek protagonismoa hartzen dute, eta agerian uzten dute arazo bat konpontzeko ikuspegi bat baino gehiago dagoela, agian beste modu batean sortuko ez liratekeenak. Zeregin bati buruz pentsatzeko modu guztiak baloratzeak matematikari buruz norberak duen pentsamoldea handitzen lagunduko du.

Gero eta gehiago dira zoru baxuko eta sabai altuko lanak egiteko proposamenak. Proposamen-iturri aberats ugari, adibidez, NRICH-en aurkitu daitezke.

(Azken eguneraketa, 2023/05/15)